Ngày xưa, trên bờ biển nọ, có hai vợ chồng ông lão đánh cá sống trong một túp lều rách nát. Ông chồng thả lưới, người vợ kéo sợi.
Một hôm, người chồng ra biển đánh cá. Lần thứ nhất, kéo lưới lên chỉ có bùn; lần thứ hai chỉ có một cây rong biển mắc vào lưới; lần thứ ba kéo lưới lên, ông lão bắt được một con cá vàng.
Ông lão vô cùng ngạc nhiên khi nghe con cá vàng kêu van: “Ông lão ơi! Ông sinh phúc thả tôi trở về biển, tôi sẽ xin đền ơn ông, ông muốn gì cũng được”.
Ông lão liền thả con cá vàng xuống biển và nói: “Trời phù hộ cho ngươi! Ngươi hãy trở về biển khơi mà vùng vẫy. Ta không đòi gì cả, ta cũng chẳng cần gì”.
Về nhà, ông lão kể cho vợ nghe câu chuyện gặp con cá vàng. Mụ vợ nghe xong liền mắng: “Đồ ngốc! Sao không bắt con cá đền ơn cái gì. Đòi một cái máng cho lợn ăn không được à? Cái máng nhà đã gần vỡ rồi”.
Ông lão thật thà đi ra biển gọi cá. Biển gợn sóng êm ả. Cá vàng bơi lên. Nghe ông lão nói, cá vàng ân cần cất tiếng: “Ông lão ơi! Tôi sẽ giúp ông cái máng thật mới”.
Về đến nhà, ông lão nhìn thấy cái máng mới. Nhưng mụ vợ lại quát to hơn: “Đồ ngu! Sao không đòi con cá đền một cái nhà to đẹp!”. Ông lão lại lủi thủi đi ra biển. Biển xanh nổi sóng. Cá vàng bơi lên, cất tiếng chào ông lão. Nghe ông lão nói mụ vợ lão đòi một tòa nhà đẹp, cá vàng trả lời ông: “Ông lão ơi! Tôi sẽ kêu trời phù hộ cho, mụ vợ ông sẽ có một cái nhà rộng và đẹp”.
Quay về, từ xa ông lão đã thấy một tòa nhà rõ to rõ đẹp, có lò sưởi, mụ vợ đang ngồi bên cửa sổ. Vừa thấy ông lão, mụ mắng té tát: “Đồ ngu! Ngốc sao ngốc thế! Tao muốn làm nhất phẩm phu nhân, hãy ra biển bảo con cá vàng biết!”.
Ông lão khốn khổ lóc cóc ra biển gọi cá. Biển xanh nổi sóng dữ dội. Nghe ông lão nói, cá vàng an ủi ông: “Ông lão ơi! Đừng quá lo lắng! Trời sẽ phù hộ cho ông!”
Khi ông lão về nhà, mụ vợ đã trở thành nhất phẩm phu nhân. Đội mũ nhiễu hoa, mình khoác áo lông, cổ quân ngọc trai, tay đeo nhẫn vàng, chân đi giày đỏ. Có bao nhiêu kẻ hầu người hạ. Ông lão cất tiếng chào: “Kính chào phu nhân” thì bị mụ mắng một thôi một hồi và ra lệnh bắt lão đi quét dọn chuồng ngựa!
Ít tuần lễ sau, mụ đòi ông lão đến. Mụ giận dữ nói: ‘Tao không thèm làm nhất phẩm phu nhân nữa. Tao muốn làm nữ hoàng kia. Lão hãy đi nhanh ra biển nói với con cá vàng biết thế!”.
Ông lão đáng thương cúi đầu bước đi. Biển nổi sóng mù mịt. Ông lão cất tiếng gọi cá. Lần thứ tư, con cá vàng bơi lại hỏi: “Ông lão ơi! ông cần gì thế?”.
Nghe ông lão nói mụ vợ đã nổi điên đòi làm nữ hoàng, chuyện mụ vợ nổi trận lôi đình, tát vào mặt ông con cá vàng lại an ủi: “Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi. Trời sẽ phù hộ lão. Mụ già sẽ là nữ hoàng”.
Ông lão tội nghiệp về đến nhà thì mụ vợ đã biến thành nữ hoàng. Ông lão sửng sốt khi nhìn thấy nữ hoàng đang ngồi ở bàn tiệc trong cung điện nguy nga. Các thị nữ xúm xít vây quanh, người thì dâng rượu quý, kẻ thì dâng bánh ngon lành. Vệ binh gươm giáo tuốt trần chỉnh tề đứng hầu. Ông lão khúm lúm, cúi rạp xuống đất chào mụ và nói:
– Kính chào nữ hoàng. Chắc bây giờ nữ hoàng đã thỏa lòng rồi chứ?
Mụ quắc mắt quát ra lệnh đuổi đi. Bọn vệ binh xô đến tuốt gươm dọa chém, ông lão run lên. Trước cảnh đáng thương ấy, nhiều người đã chế giễu ông lão: “Đáng kiếp! Có thế mới sáng mắt ra, đừng thấy người sang bắt quàng làm họ!”
Được ít tuần, mụ vợ lại nổi cơn thịnh nộ sai bọn vệ binh đi tìm bắt ông lão đến. Mụ bảo: “Mi hãy đi ra biển tìm con cá vàng và nói với nó là tao không thèm làm nữ hoàng nữa. Tao muốn làm Long vương ngự trên biển, để con cá vùng phải hầu hạ tao và làm theo ý muốn của tao”.
Như một kẻ mất hồn, ông lão âm thầm đi ra biển. Lần thứ 5, ông cất tiếng gọi cá. Một cơn dông tố kinh khủng kéo đến, mặt biển nổi sóng ầm ầm. Một lúc sau mới thấy cá vàng nổi lên. Nghe ông lão nói mụ vợ muốn làm Long vương, cá vàng im lặng, quẫy đuôi lặn sâu xuống biển.
Ông lão tần ngần đứng trên bờ biển đợi chờ mãi đành lủi thủi quay về. Tòa lâu đài và cung điện nguy nga đã biến đi đâu mất. Mụ vợ đang âu sầu rầu rĩ ngồi trước cái máng lợn sứt mẻ trong túp lều rách nát ngày nào.
